Có bao giờ bạn tự hỏi vì sao khi buồn lại muốn ăn đồ ngọt, khi căng thẳng lại thèm đồ chiên, hoặc khi vui lại muốn rủ bạn bè đi ăn lẩu, ăn nướng? Thật ra, đồ ăn và cảm xúc của chúng ta có một mối liên hệ chặt chẽ hơn nhiều so với bạn nghĩ.

1. Khi cảm xúc "điều khiển" khẩu vị

Theo nghiên cứu của Trường Đại học Harvard, cảm xúc có thể kích hoạt các hormone ảnh hưởng trực tiếp đến cảm giác thèm ăn:

• Căng thẳng, lo lắng: cơ thể tiết ra cortisol – hormone khiến bạn thèm đồ ăn nhiều đường, nhiều dầu mỡ để nhanh chóng tăng năng lượng.
• Buồn chán, cô đơn: dopamine và serotonin (hai chất dẫn truyền tạo cảm giác hạnh phúc) giảm, nên bạn có xu hướng tìm đến đồ ngọt để "tự an ủi".
• Vui vẻ, hứng khởi: tâm trạng tốt khiến hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru hơn, bạn dễ cảm thấy ngon miệng và ăn cân bằng hơn.

Vì thế, việc ăn không chỉ để no – mà còn là một phản ứng cảm xúc.

2. "Ăn để quên buồn" – liều thuốc ngắn hạn nhưng không lành mạnh

Khi tâm trạng đi xuống, ăn một chút bánh, uống một cốc trà sữa có thể khiến bạn dễ chịu hơn – và điều đó không sai.

Tuy nhiên, nếu lặp lại thói quen "ăn để xoa dịu cảm xúc" quá thường xuyên, não bộ sẽ hình thành "đường tắt" khiến bạn phụ thuộc vào đồ ăn để cảm thấy vui.

Hậu quả là:

• Tăng cân, mất kiểm soát dinh dưỡng
• Cảm giác tội lỗi sau khi ăn
• Tâm trạng thực ra không tốt hơn, chỉ bị "che phủ tạm thời"

Giống như dán một miếng băng lên vết thương chưa lành – bạn cần chữa lành cảm xúc, không chỉ làm dịu nó bằng thức ăn.

3. Ăn uống có ý thức (Mindful Eating) – Cách kết nối lại với cơ thể

Một trong những phương pháp được các chuyên gia tâm lý khuyến khích là "ăn uống có ý thức" (mindful eating). Đây không phải là chế độ ăn kiêng, mà là cách để bạn lắng nghe cơ thể, cảm xúc, và thật sự tận hưởng bữa ăn.

Bạn có thể bắt đầu bằng những bước nhỏ:

• Ăn chậm lại: nhai kỹ, cảm nhận hương vị, màu sắc, kết cấu của món ăn.
• Hỏi bản thân: "Mình đói thật hay chỉ đang buồn?", "Mình ăn vì ngon hay vì cần được an ủi?".
• Không vừa ăn vừa lướt điện thoại: vì khi tâm trí không tập trung, bạn sẽ ăn nhiều hơn mà vẫn không thấy thỏa mãn.
• Chọn thực phẩm lành mạnh: rau xanh, trái cây, cá, ngũ cốc nguyên hạt – những món giúp cơ thể tiết serotonin tự nhiên, cải thiện tâm trạng bền vững.

4. Khi hiểu cảm xúc, bạn sẽ ăn "tử tế" hơn

Hiểu được mối quan hệ giữa đồ ăn và cảm xúc, bạn sẽ không còn thấy tội lỗi mỗi lần thèm ngọt hay đói khuya.

Quan trọng là biết mình đang ăn vì điều gì để nuôi cơ thể, hay để xoa dịu cảm xúc.

Hãy coi mỗi bữa ăn như một cuộc đối thoại giữa bạn và chính mình:

"Hôm nay mình thật sự cần gì để thấy khỏe hơn, nhẹ nhàng hơn?"

Đôi khi, câu trả lời không phải là chiếc bánh kem… mà là một giấc ngủ đủ, một cuộc trò chuyện với người bạn thân, hay một buổi chiều dạo chơi trong công viên.

Gợi ý nhỏ

• Khi cảm thấy buồn, hãy thử viết nhật ký cảm xúc trước khi mở tủ lạnh.
• Nếu bạn thường ăn trong vô thức, hãy đặt một tờ giấy nhỏ trên bàn ăn ghi "Mình đang cảm thấy thế nào?".
• Duy trì thói quen ăn cùng người khác bởi điều này giúp bạn thấy vui và giảm stress tốt hơn là ăn một mình.